ตำนานสมเด็จพระนเรศวรมหาราช ภาค 1 องค์ประกันหงสา

          พุทธศักราช ๒๑๐๖  พระเจ้าหงสาวดีบุเรงนอง  ทรงกรีฑาทัพเข้าตีราชอาณาจักรอยุธยา โดยได้เข้ายึดครองหัวเมืองฝ่ายเหนืออันมี เมืองพิษณุโลก เป็นราชธานี ได้เป็นผลสำเร็จ  ครั้งนั้น สมเด็จพระมหาธรรมราชา (เจ้าแผ่นดินครองเมืองพิษณุโลก - พระราชบิดาของสมเด็จพระนเรศวร หรือ พระองค์ดำ)   จำต้องยอมอ่อนน้อมต่อพระเจ้าบุเรงนอง เพื่อรักษาไว้ซึ่งชีวิตอาณาประชาราษฎร์มิให้ต้องมีภัยอันตราย และจำต้องยอมร่วมกระบวนทัพพม่าเข้าตีกรุงศรีอยุธยา ศึกครั้งนั้น สมเด็จพระมหาจักรพรรดิ เจ้าแผ่นดินอยุธยา ทรงยอมเจรจาหย่าศึกกับพม่ารามัญ และ ถวายช้างเผือก ๔ เชือก ทั้งให้ สมเด็จพระราเมศวร (ราชโอรส) เสด็จไปประทับยังนครหงสาวดีตามพระประสงค์ของกษัตริย์พม่า  ข้าง สมเด็จพระมหาธรรมราชา  ก็จำต้องถวายตัว สมเด็จพระนเรศวร ราชโอรสองค์โต ซึ่งมีพระชนมายุได้เพียง ๙ ชันษา ไปเป็นองค์ประกัน ประทับยังหงสาประเทศเช่นกัน 

  ด้วยพระปรีชาสามารถด้านพิชัยยุทธ ทั้งยังองอาจกล้าหาญ สมเด็จพระนเรศวร จึงทรงเป็นที่รักใคร่ของ พระเจ้าหงสาวดี บุเรงนอง ประดุจพระราชบุตรร่วมสายสันตติวงศ์  แลทรงมีสายพระเนตรยาวไกล  เห็นว่าสืบไปเบื้องหน้า สมเด็จพระนเรศวร จะได้ขึ้นเป็นใหญ่ในอุษาคเนย์ประเทศ  จึงทรงปลูกฝังให้สมเด็จพระนเรศวรผูกพระทัยรักแผ่นดินหงสา เพื่อจะได้อาศัยเป็นผู้สืบอำนาจอุปถัมภ์ค้ำชูราชอาณาจักรซึ่งพระองค์ทรงสถาปนาขึ้นด้วยความยากลำบาก   แลหาได้วางพระทัยในพระราชโอรส พระเจ้านันทบุเรง  และพระราชนัดดา มังกยอชวา  ด้วยทรงเล็งเห็นว่าราชนิกุลทั้งสองพระองค์นั้น หาได้เป็นผู้ทรงคุณธรรม เหตุนี้จึงเป็นชนวนให้ พระเจ้านันทบุเรงและ ราชโอรสมังกยอชวา ขัดพระทัยทั้งผูกจิตริษยา สมเด็จพระนเรศวร ตลอดมา 

  นับแต่เริ่มเข้าประทับในหงสานคร พระเจ้าบุเรงนองทรงโปรดให้ พระมหาเถรคันฉ่อง พระรามัญผู้มากด้วยวิทยาคุณและเจนจบในตำราพิชัยสงคราม เป็นพระอาจารย์ถ่ายทอดศิลปะวิทยาการแก่ สมเด็จพระนเรศวร ยังผลให้ยุพราชอยุธยาเชี่ยวชาญการยุทธ กลช้าง กลม้า กลศึก ทั้งข้างอยุธยาและข้างพม่ารามัญหาผู้เสมอเหมือน

  พุทธศักราช  ๒๑๑๒  (๖ ปีต่อมา)  สมเด็จพระมหาจักรพรรดิ เจ้าแผ่นดินอยุธยาเสด็จออกผนวช แลสถาปนา สมเด็จพระมหินทร์ ราชโอรสองค์รองขึ้นเสวยราชสมบัติสืบแทน  สมเด็จพระมหินทร์ ทรงคลางแคลงพระทัยในความจงรักภักดีของ สมเด็จพระมหาธรรมราชา มาแต่ครั้งสงครามชิงช้างเผือก เมื่อ ๖ ปีก่อน  ขณะที่เจ้าแผ่นดินพิษณุโลกก็หาได้ยำเกรงสมเด็จพระมหินทร์เช่นสมเด็จพระมหาจักรพรรดิ

  กษัติร์ย์อยุธยาพระองค์ใหม่ จึงหันไปสมคบกับ สมเด็จพระไชยเชษฐาธิราช พระเจ้ากรุงศรีสัตนาคนหุตล้านช้างร่มขาว ร่วมกันเข้าตีเมืองพิษณุโลก แต่กระทำการมิสำเร็จ พระเจ้าหงสาวดีบุเรงนอง เห็นเชิงสบโอกาสจึงยกทัพใหญ่เข้าตีกรุงศรีอยุธยาอีกคำรบ 

  ครั้งนั้น สมเด็จพระนเรศวร  ร่วมโดยเสด็จมากับทัพหงสา แลทรงประทับอยู่เพียงเมืองพิษณุโลก  มีเพียง สมเด็จพระมหาธรรมราชา โดยเสด็จกษัตริย์หงสาลงมากรุงศรีอยุธยา  ด้วยตั้งพระทัยจะเกลี้ยกล่อมให้ สมเด็จพระมหินทร์  ยอมสวามิภักดิ์พระเจ้าบุเรงนอง  เพราะเล็งเห็นว่าอยุธยายากจะต่อรบเอาชัย  แม้ศึกครั้งนั้น สมเด็จพระมหาจักรพรรดิ ทรงลาผนวชมาบัญชาการรบด้วยพระองค์เอง แต่อยู่ได้มิช้านานก็เสด็จสวรรคตระหว่างศึก   กรุงศรีอยุธยาก็เสียแก่พระเจ้าหงสาวดีบุเรงนอง

  ข้าง สมเด็จพระนเรศวร ซึ่งประทับอยู่ยั้งยังนครพิษณุโลกแต่ต้นศึก ทรงรู้ซึ้งว่า สมเด็จพระมหาธรรมราชา พระราชบิดามิได้คิดคดเป็นกบฏต่อแผ่นดิน แต่ก็หาได้เห็นด้วยกับการอ่อนข้อสวามิภักดิ์พม่ารามัญ  น้ำพระทัยอันมั่นคง เด็ดเดี่ยวนั้น ถึงแม้จะมิได้แพร่งพราย แต่ก็ประจักษ์อยู่ในหมู่ข้าราชบริพารใกล้ชิดผู้รักและหวงแหนในเอกราชของแผ่นดิน จึงพากันนิยมในน้ำพระทัย แลพร้อมใจถวายความจงรักภักดีแต่นั้นมา

  ครั้นเสร็จศึกอยุธยาพุทธศักราช ๒๑๑๒ สมเด็จพระมหาธรรมราชา ทรงถวาย พระสุพรรณกัลยา (พระพี่นางสมเด็จพระนเรศวร)  แก่พระเจ้าหงสาวดีบุเรงนอง และ  สมเด็จพระมหาธรรมราชา ได้รับการสถาปนาขึ้นเป็นกษัตริย์ครองกรุงศรีอยุธยา  ครั้นลุปีพุทธศักราช ๒๑๑๔ พระสุพรรณกัลยา แลขอตัว สมเด็จพระนเรศวร จากพระเจ้าหงสาวดีบุเรงนอง  เสด็จกลับยังเมืองพิษณุโลก  เพื่อช่วยราชการข้างอยุธยา  และโปรดให้สมเด็จพระนเรศวรเสวยราชย์ครอง เมืองพิษณุโลก เป็นใหญ่เหนือหัวเมืองเหนือทั้งปวง